Nauczyciel początkujący (od 2022 r.)

Od 1 września 2022 nauczyciel może ubiegać się o dwa stopnie awansu zawodowego

• nauczyciel mianowany 
• nauczyciel dyplomowany. 

W miejsce zlikwidowanych stopni nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego jest nauczyciel początkujący, niemający stopnia awansu zawodowego, który odbywa przygotowanie do zawodu.

Przygotowanie do zawodu odbywają nauczyciele, którzy są zatrudnieni w szkole w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami:

• zatrudnieni począwszy od 1 września 2022, 
• zatrudnieni przed 1 września 2022, którzy do 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego, 
• zatrudnieni przed 1 września 2022, którzy do 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do 31 sierpnia 2027 nie uzyskają stopnia nauczyciela mianowanego według przepisów dotychczasowych.  

Nauczyciel podejmujący pracę w szkole i nieposiadający stopnia awansu zawodowego jest zatrudniany na podstawie umowy o pracę czas określony na 2 lata szkolne. Uzyskując w drugim roku pracy co najmniej dobrą ocenę pracy, będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w przeciwnym wypadku ponownie zatrudniony jest na jeden rok szkolny. Umowa na rok może być zawierana więcej niż jeden raz.

Przygotowanie do zawodu nauczyciela wynosi 3 lata i 9 miesięcy.

Skrócone przygotowanie w wymiarze 2 lata i 9 miesięcy przysługuje nauczycielom, którzy:
posiadają stopień naukowy lub uczyli w szkole za granicą, a za zgodą dyrektora szkoły nauczycielom akademickim legitymującym się trzyletnim okresem pracy lub w dniu podjęcia po raz pierwszy pracy w szkole mają 5-letni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy.

Ponadto przepisy przejściowe umożliwiają nauczycielom, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. nie uzyskali stopnia nauczyciela kontraktowego, do okresu odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela wliczenie okresu dotychczasowego zatrudnienia w szkole (w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami) z wyłączeniem okresów nieobecności nauczyciela w pracy trwających nieprzerwanie dłużej niż 30 dni, z wyjątkiem okresów urlopu wypoczynkowego, z tym że w przypadku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy okres wliczany nie może być dłuższy niż 3 lata, a w przypadku wymiaru 2 lata i 9 miesięcy – okres wliczany nie może być dłuższy niż 2 lata.

Nauczyciel w trakcie odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela:

• poznaje organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły, 
• prowadzi powierzone mu zajęcia i uczestniczy w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego, 
• obserwuje zajęcia prowadzone przez mentora lub innego nauczyciela, 
• doskonali kompetencje w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych; 
• przeprowadza zajęcia obserwowane w drugim i ostatnim roku przygotowania do zawodu, 
• dokonuje ewaluacji własnej pracy i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia dalszej pracy; 
• dzieli się wiedzą z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego. 

Dyrektor szkoły:

• zapewnia wsparcie nauczycielowi w realizacji jego obowiązków oraz doskonaleniu wiedzy i umiejętności, w szczególności zapewnia nauczycielowi warunki do udziału w formach doskonalenia zawodowego oraz korzystania z pomocy merytorycznej i metodycznej biblioteki pedagogicznej, poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej placówki działającej w systemie oświaty,
• dokonuje oceny pracy nauczyciela w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela,
• przydziela nauczycielowi mentora, którym może nim być nauczyciel mianowany lub dyplomowany. 

W drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel jest obowiązany przeprowadzić zajęcia w wymiarze co najmniej 1 godziny (o wymiarze zajęć decyduje dyrektor szkoły) w obecności:

• dyrektora szkoły, 
• mentora, 
• wskazanej przez dyrektora osoby: doradcy metodycznego albo nauczyciela-konsultanta, albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny, albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole. 

Po przeprowadzeniu zajęć osoby obecne podczas przeprowadzania zajęć omawiają je z nauczycielem.

W ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, jest obowiązany przeprowadzić zajęcia w wymiarze 1 godziny w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.
W skład komisji wchodzą:

• dyrektor szkoły jako przewodniczący komisji, 
• ekspert z listy ekspertów MEiN posiadający kwalifikacje z zakresu psychologii lub pedagogiki, w tym pedagogiki specjalnej, albo nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony na stanowisku psychologa, pedagoga lub pedagoga specjalnego, w tej samej lub innej szkole,
• doradca metodyczny albo nauczyciel-konsultant, albo przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, albo nauczyciel dyplomowany, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudniony w tej samej lub innej szkole. 

Na wniosek nauczyciela w pracach komisji może brać również udział w charakterze obserwatora przedstawiciel związku zawodowego wskazanego w tym wniosku.

Komisja po przeprowadzeniu przez nauczyciela zajęć:

• omawia z nauczycielem te zajęcia, odnosząc się do ich poprawności merytorycznej, realizacji celu zajęć oraz umiejętności nauczyciela, w szczególności w zakresie elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację na zajęciach, kultury osobistej oraz komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między uczniem a nauczycielem, 
• przeprowadza z nauczycielem rozmowę dotyczącą zastosowanych metod i form pracy oraz indywidualizacji nauczania, w trakcie której nauczyciel wykonuje zadanie wskazane przez komisję z użyciem narzędzi multimedialnych, o ile narzędzia takie nie były wykorzystane w trakcie tych zajęć. 

Po omówieniu zajęć i przeprowadzeniu rozmowy z nauczycielem komisja wydaje opinię na podstawie liczby punktów przyznanych przez komisję. Opinia może być pozytywna albo negatywna. Każdy z członków komisji ocenia przeprowadzone przez nauczyciela zajęcia, przyznając punkty według skali od 0 do 10. Nauczyciel otrzymuje pozytywną opinię o przeprowadzonych zajęciach, jeżeli średnia arytmetyczna uzyskanych punktów wynosi co najmniej 5.

Zadania mentora:

• wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole,
• udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego,
• dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela,
• dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie zadań określonych w planie rozwoju zawodowego,
• umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć, w wymiarze co najmniej 1 godziny w miesiącu oraz omówienie z nim tych zajęć,
•  obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela i omawianie ich z tym nauczycielem,
• pomoc w przygotowaniu i realizacji w okresie przygotowania do zawodu nauczyciela planu rozwoju zawodowego. 

Mentor jest obowiązany poszerzać swoją wiedzę i doskonalić umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji mentora.